🌞 Почеток на летото, слики кои мирисаат на море и сонце
Денот е исполнет со светлина – летото конечно пристигна! Како што плажата најавува моменти на мир и игра, така и уметниците инспирирани од неа создаваат дела што зрачат со топлина, боја и светлина. Плажата не е само пејзаж – таа е атмосфера, емоција, чувство на отпуштање.
Следуваат неколку современи уметници (и класични примери од Widewalls) кои делуваат како летна сончевина на платно – со нивните дела:
🏊 David Hockney – A Bigger Splash (1967)
Култен пример на совршена летна сцена – скок во вода, тишина и експлозија на пулсот. Боите и геометријата ја отсликуваат калифорниската топлина.
🏛 Прегледај го на Tate: „A Bigger Splash“
Alex Katz – Beach Stop (1997)
Минималистичка, но елегантна сцена на плажа, лик со очила за сонце, современа атмосфера …
Иако на прв поглед неговите слики изгледаат едноставни, Алекс Кац е мајстор на тивката комплексност. Beach Stop е повеќе од само летна сцена – тоа е визуелна симфонија од ритам, боја и форма. Големофигурална композиција со повеќе ликови, во која ништо не е случајно. Секое движење, секоја сенка и секој отсјај на светлина е внимателно избалансиран, како во музичка партитура.
Кац, иако технички не потекнува од „плажа“, е во суштина „домородец“ на тој пејзаж. Неговото детство во Ст. Албанс, Квинс – неколку километри од Атлантскиот брег, меѓу солени мочуришта и островчиња – оставило визуелен и емотивен печат во неговото сликарство. Светлината, движењето на воздухот, температурниот тон – сите тие елементи не се само реквизити, туку внатрешни состојби на неговите дела.
Во Beach Stop, како и во други слики како Lincoln Beach и Maine Beach, тој не ги третира субјектите како интимни пријатели, туку како анонимни фигури, впишани во просторот. Се забележува влијание од Марсден Хартли (во грубите линии и камењата во преден план), Едвард Хопер (во формите и изолацијата на ликовите), и Милтон Авери (во сината морска позадина). Но, најсилно е чувството дека Кац создава своја плажа, каде сè е прецизно вклопено, а сепак лесно како летен здив.
🌊 Peter Doig – Canoe Lake (1997)
На прв поглед, сликата Canoe Lake наликува на мирен, пасторален пејзаж: езеро, кајак, тивко утро. Но, под површината на тоа тивко езеро, се крие нешто немирно, нешто неизговорено. Како и многу дела на Питер Дојг, и оваа слика не е само пејзаж – туку состојба на умот.
Инспирирана од сцена од филмот на ужас Friday the 13th (1980), композицијата всушност започнува од фотографија снимена од самиот Дојг. Тој често користи фотографии како почетна точка, но не за да ги копира, туку за да ги деконструира и повторно да ги состави во атмосферски, сонувачки светови. Светот на Дојг е половина реален, половина фантазмагоричен.
Во Canoe Lake, сјајот на водата е тивок, речиси духовен. Но сенката, фигурата во кајакот, и магливата околина носат чувство на латентна закана. Дојг гради напнатост помеѓу субјективната убавина на пејзажот и подсвесниот страв од исчезнување, распад, смрт. Како да се прашуваш: Дали ова е мир или предвесник на нешто темно?
Оваа двојност е токму она што го прави Дојг посебен: пејзажот кај него не е само природна сцена, туку психолошки простор. Со Canoe Lake, тој ни го покажува езерото како огледало – не само на природата, туку и на скриените зони на свеста.
🏝 Paul Gauguin – Tahitian Women on the Beach (1891)
Кога Пол Гоген го напушта Париз и се преселува на Таити, не бара само егзотика – туку нова вистина во бојата. Во Tahitian Women on the Beach, телата се претставени со апстрахирана едноставност, а боите се смели, топли, скоро примарни. Гоген не ја слика само плажата – тој слика идеја за недопрена хармонија, но истовремено и конфликт помеѓу Западниот поглед и „природниот“ свет.
🌅 Henri Matisse – View of Collioure (1905)
Матис не гледа во пејзажот како нешто што треба да се репродуцира, туку како изговор за игра со боја. Во View of Collioure, фовизмот е на врвот: четкичните потези се експлозивни, перспективата е подредена на емоцијата, а боите „вриштат“ од радост. Тоа не е поглед на морето, туку емоционален изблик на едно летно попладне.
🚤 Andre Derain – Boats at Collioure (1905)
Соработник и пријател на Матис, Андре Дерен ја продолжува фовистичката револуција, но со уште поголема храброст. Во Boats at Collioure, боите не се реални – тие се психолошки. Бродовите и плажата се прикажани со драматични, понекогаш деструктивни нијанси, како сè да се случува на границата меѓу реалноста и сон. Оваа слика стои некаде помеѓу импресионизам и апстракција, и токму таму е нејзината сила.
☀️ Што ги врзува?
- Светлина & боја: Како Моне и Касат ги фатија сончевите бликови, така и современи автори ги користат боите како музика.
- Тема на слобода: Како двете жени што трчаат по плажа кај Пикасо, така и Хокни ја прекршува тишината со својот плисок/прскање.
- Емотивен израз: Плажата станува начин за прикажување на тишина, игра, сеќавање.
Лето, сонце, плажа… и уметност
Летото не е само сезона — тоа е состојба на духот. Плажата не е само песок и вода, туку простор каде уметноста и емоциите се сретнуваат. Од Хокни до Гоген, од Матис до Дојг, уметниците ни покажуваат дека светлината, бојата и спокојот можат да живеат вечно на платно. И додека сонцето грее над хоризонтот, уметноста ни шепоти –летото е тука, остани уште малку.
