24
Дек

Уметноста на божиќните и новогодишните честитки

Божиќната и новогодишната честитка, иако на прв поглед скромен формат, низ историјата се покажала како моќен медиум за уметнички израз. Од моментот кога Џон Калкот Хорсли во 1843 година ја создава првата комерцијална честитка, овој мал лист хартија станува поле каде што уметниците експериментираат со стил, симболика и емоција.

Џон Калкот Хорсли

Светски уметници кои сериозно го сфатиле „малиот формат“

Покрај добро познатите примери на Енди Ворхол и Салвадор Дали, низ 19 и 20 век бројни значајни автори работеле честитки – нарачани, комерцијални или приватни:

Салвадор Дали
Пабло Пикасо
  • Норман Роквел – можеби највлијателниот автор кога станува збор за празнична илустрација. Неговите сцени на семејна топлина и секојдневен американски живот практично го дефинирале визуелниот код на „идеалниот Божиќ“.
  • Волтер Крејн и Кејт Гриновеј – викторијански илустратори чии честитки биле богато орнаментирани, наративни и силно поврзани со моралните и естетските вредности на времето.
  • Жорж Брак и Александар Калдер – модернистички пристап, каде честитката станува апстрактна композиција, знак и форма, а не илустрација во класична смисла.
  • Пабло Пикасо (во приватен и пријателски контекст) – цртежи и честитки како интимен, неформален медиум, далеку од музејската патетика.
  • Анри Матис – со своите колажи и исечени форми, блиску до логиката на честитката како декоративен и емоционален објект.
  • Енди Ворхол – еден од најпознатите поп‑арт уметници, кој во 1957 година создаде уникатна честитка со Божиќно дрво за Tiffany’s, користена и како покана за неговата изложба „Golden Pictures Show“.
Норман Роквел
Норман Роквел

Овде е важно да се нагласи: за многу од овие автори, честитката не била „пониска“ форма на уметност, туку применета уметност – уметност што живее со луѓето.

Нова година носи нови почетоци – и за просторот во кој живееме секојдневно.
Еден нов елемент, тивко и промислено, може да ја промени целата атмосфера.
За разговор околу ентериер дизајн или мебел по мерка, контактирајте нѐ на sales@dekorama.design.
Жорж Брак
Александар Калдер

Македонскиот контекст: помеѓу традицијата и современиот дизајн

Во Македонија, културата на авторски божиќни честитки никогаш не била масовна како во Британија или САД, но визуелниот потенцијал отсекогаш постоел.

  • Зоран Кардула е најочигледниот современ пример. Неговиот графички јазик – инспириран од Крушево, модернизмот од социјалистичкиот период и локалната архитектура – лесно функционира како честитка: јасна форма, силен симбол, колорит со меморија.
  • Димитар Кондовски (иако не директно поврзан со честитки) нуди важна референца: геометризација, духовност, орнамент – елементи кои денес младите илустратори интуитивно ги користат во празнични визуели.
  • Ване Костуранов – неговата илустративна чувствителност, наративност и мек визуелен тон се речиси природно блиски до празничниот формат, особено во детски и семејно ориентирани честитки.
  • Постари автори како Петар Мазев, Лазар Личеноски или Борко Лазески не работеле честитки во класична смисла, но нивниот колористички и симболички јазик денес често се „цитира“ во современи празнични визуелни решенија.
Тијана Стојкоска
Зоран Кардула

Современи практики: дигитална честитка како нова галерија

Денес честитката најчесто е дигитална. Но тоа не значи дека е помалку уметничка. Напротив:

  • младите македонски илустратори како Тијана Стојкоска, Millow, Кардула и др. користат архитектонски, етно-мотиви, кирилица, апстрактни зимски симболи, Охрид, Крушево, старата чаршија;
  • честитката станува визуелен постер, Instagram објава или анимиран визуелен израз;
  • таа повторно е „уметност за секого“, но во дигитална форма.
  • бренд комуникациски елемент што може да ја засили репутацијата на авторот/бизнисот.

Современите постови на нивните профили (пр. визуелни решенија за празници со чисти линии и внимателно избрани бои) покажуваат како денешниот дизајн се движи кон функционален, но сепак естетски богат израз – што е еден вид „мала уметност“ во дигиталниот/социјалниот контекст.

Зошто ова е важно?

Божиќната и новогодишната честитка е доказ дека уметноста не мора да биде голема, скапа или затворена во галерија. Таа може да биде:

  • интимна,
  • применета,
  • репродуцирана,
  • и сепак автентична.

Од Ворхол и Роквел, преку Брак и Матис, до Кардула и современите помлади македонски автори (илустратори, графички дизајнери…), честитката останува мал, но значаен формат каде уметноста директно комуницира со луѓето.

А можеби токму во тоа е нејзината најголема вредност.

Millow
НМ илустрации