(RE)made in Bosnia, интервју со Лејла

Интервју со реставратор на мебел, Лејла Селимовиќ

Кажете ни нешто за вашата љубов кон боењето, украсувањето и трансформирањето на просторите и предметите околу вас?

Иако по професија сум дипломиран правник, тоа никогаш не ме привлекувало бидејќи отсекогаш сум била креативен тип – сакав да цртам, работам со раце, фотографирам и кога во еден период од животот открив дека е можно од навидум бескорисни парчиња мебел да се добијат прекрасни примероци, тоа беше област која навистина ми се допадна и која совршено одговараше на мојата природа, склоности и талент. Често на шега велам „Го гледам убавото во грдото, а која е вашата супермоќ?“. Преуредувањето на старите убаво дизајнирани парчиња е толку инспиративно, креативно, еколошки корисно, но и лично исполнува затоа што кога се занимавате со оваа работа не работите, туку создавате. Чувството кога парче мебел чија крајна дестинација бил отпад завршува во фенси стан покрај море е навистина посебно. Препознавате и давате нова шанса на нешто отфрлено.

Што ве поттикна да започнете со вашиот бизнис?

Сето тоа настана многу спонтано, кога при уредувањето на сопствениот дом сфатив дека од стари, навидум бескорисни парчиња може да се добијат многу интересни и оригинални парчиња и се заинтересирав за оваа дотогаш сосема непозната област. Почнав да истражувам и да учам за сосема непознати поими, алатки, дизајн, читав, посетував столари, поставував прашања и научив многу користејќи го системот „обид грешка“. Колку повеќе учев, толку беше поинтересно. Кога стекнав одредено знаење, искуство и доволно самодоверба за да можам на другите да им ја понудам услугата за реставрација, поправка и редизајн на мебел, решив да се впуштам во претприемништво и авантура наречена работилница Wood Surgery. Така, се течеше сосема спонтано и непресметано и прерасна во убава приказна. Слободно можам да кажам дека за мене ова е најубавата работа на светот.

Што ви поминува низ мислите кога избирате парче мебел за работа? Дали барате нешто конкретно?

Најважен ми е дизајнот на столот, најмногу работам со модели од 70-тите и 80-тите на XX век, барам модели со дизајнер зад нив, но тоа не е правило. Добриот дизајн на парчињата што ги изработувам е нешто што ми е меѓу приоритетите, зад добар дел од парчињата што ги опремуваа работните и дневните простори стојат исклучителни дизајнери. Едно од најбараните столчиња веќе некое време е столчето Лупина дизајнирано од Нико Краљ, реномиран дизајнер од Словенија. Дизајнот на вакви парчиња е безвременски и јас уживам да работам на такви парчиња. Мебелот што го реставрирам обично е мебел кој е дизајниран и произведен во 60-тите, 70-тите и 80-тите години, тоа се парчињата што се користат за опремување на канцелариите на големите фабрики, институции, компании – Made in Yugoslavia. Често тоа се и парчиња за кои се користат термините Vintage, Mid Century Modern, парчиња со чисти линии и суптилни облини.

Кој е најдобриот дел од вашата работа?

Најдоброто од оваа работа е што целосно се пронајдов во неа, интересна е, креативна, динамична, благодарение на оваа работа ѕирнав во најневеројатните места (некои многу валкани :), слушнав неверојатни приказни, запознав интересни луѓе низ регионот и БиХ, научив многу за различни области, научив многу за себе.. Покрај вистинската работа во работилницата, мојот омилен дел е потрагата по стари парчиња. За жал, многу работи во Босна и Херцеговина беа уништени во војната, но и поради невнимание и незнаење, но сепак често успевам да најдам вистински бисери.

Колку време е потребно за да се реставрира едно парче мебел?

Процесот на реставрација е долг, правлив и непредвидлив. Јас по правило работам со парчиња стари најмалку 50 години, а понекогаш процесот на нивно расклопување со што е можно помало оштетување е вистински предизвик. Завртките се полни со корозија, шајките се искривени и оштетени, парчето има најмалку три различни слоја боја, седиштето на столчето е обложено најмалку два пати, некои делови недостасуваат или се испукани, структурата на дрвото е изедена од црви. .. Колку време ќе ми треба да реставрирам едно парче зависи навистина од многу фактори, бидејќи секое парче е приказна за себе. Зависи од состојбата на парчето пред реставрацијата, што очекува клиентот и како замислил парчето да изгледа после реставрацијата. Некогаш можам да завршам фотелја или столче за 2 дена, а понекогаш ми требаат седум дена. Се разбира, работам на неколку парчиња истовремено, па тешко е да се одреди времето, но навистина можам да кажам дека трпението е второто име за реставрација.

Која е вашата омиленo парче мебел дома што не сте го (ре)дизајнирале?

Кога ќе размислам, скоро сите парчиња во станот се на некој начин поврзани со мојата „интервенција“. И парчиња кои се нови – на пр. троседот е создаден според моите скици, а масичките направени од нула како традиционални босански маси-пешкуни, биро, кујна… Речиси нема ништо во кое не сум ги вклучила прстите. Јас сама не купувам дизајнерски парчиња од салони, наоѓам занаетчии да ги направат моите дизајни или чувам парчиња што планирав да ги продадам, па тука е столчето за лулка Мундус во thonet стил. Меѓу реставрираните парчиња, моето ново омилено парче во станот е фотелјата Groovy.

Кои дизајнери на мебел влијаеле на вас низ годините? Дали постои одредена ера од која црпите инспирација?

Од домашните дизајнери (ex-YU) најчесто сум среќавала со парчиња од Нико Краљ, со неговите дизајни се опремени фабрики, училишта, хотели, ресторани, но има и мебел кој ги краси домовите на овие простори. Од друга страна, школата Баухаус е секогаш инспиративна – особено Марсел Бројер.

Дали имате совети за луѓето кога купуваат реставриран мебел?

Дефинитивно би препорачала да купите реставрирани парчиња бидејќи покрај безвременскиот дизајн што го добивате, квалитетот на изработката на таквите парчиња во повеќето случаи е многу подобар од денешните нови парчиња, се разбира ако се правилно направени и ако не се премногу кородирани, оштетени и нагризани од времето. Препорачувам да одите на „битпазари“, да прашате за фрлен канцелариски мебел, да ѕирнете во подрумите и таваните, бидејќи со малку среќа можете да најдете вистински скапоцени камења. Понекогаш им треба само добро чистење, но секогаш можете да ги оставите во рацете на професионалец. За мене старите парчиња се она што му дава посебен „шмек“ на еден простор, му даваат топлина и уникатност на домот, и треба што почесто да уживаме во нивната убавина и удобност.

Повеќе за Лејла на нејзиниот Инстаграм профил.